O director científico do CiTIUS, catedrático de Ciencias da Computación e Intelixencia Artificial na Universidade de Santiago de Compostela, recibiu en Madrid o galardón que recoñece a súa traxectoria investigadora na cerimonia de entrega dos Premios de Investigación Sociedade Científica Informática de España – Fundación BBVA 2020-2021.

«É unha honra inmensa. O meu agradecemento ao xurado, á SCIE e á Fundación BBVA non só polo galardón, senón tamén porque a través dos premios nacionais prestigian a investigación española en informática». Senén Varro, director científico do CiTIUS (Centro Singular de Investigación en Tecnoloxías Intelixentes da Universidade de Santiago de Compostela), de cuxo Consello Empresarial e Social forma parte o Clúster TIC Galicia, recolleu na sede da Fundación BBVA en Madrid uno dos Premios Nacionais de Informática, concedidos pola SCIE (Sociedade Científica Informática de España) desde 2005, e entregados de maneira conxunta coa Fundación BBVA desde 2018. Un recoñecemento de máximo prestixio, que ambas as organizacións conceden a investigadores, entidades públicas e privadas «que dedicaron o seu labor ao estudo, fortalecemento e divulgación da informática».

Na súa alocución, Senén Varro tivo palabras de agradecemento á institución, así como a todas as persoas que lle acompañaron durante a súa carreira: «son moitas, ao longo dunha vida dedicada á universidade, e en particular quen o faga como parte do Grupo de Sistemas Intelixentes ( GSI), que creei fai máis de tres décadas, e do que síntome enormemente orgulloso; o grupo, os investigadores que o forman, son sen dúbida o meu mellor proxecto científico: un proxecto creado en e grazas á miña alma mater, a USC, que me deu todo o que son profesionalmente».

Así mesmo, o director do CiTIUS insistiu na necesidade de reforzar a investigación nesta área do coñecemento ante a oportunidade que se presenta no actual contexto histórico, coa crecente expansión da Intelixencia Artificial: «no ámbito da Intelixencia Artificial (IA), ou facemos unha investigación de calidade, pertinente e relevante, ou seremos insignificantes na tecnoloxía máis transformadora, social e economicamente xamais desenvolvida», reflexionaba Barro.

Para o investigador premiado, unha máquina intelixente debe saber resolver problemas complexos cun alto grao de autonomía e capacidade de aprendizaxe: «sempre me apaixonou o reto de facer máquinas intelixentes; considérome un investigador de tipo explorador: ter intereses amplos fíxome explorar distintos campos da intelixencia artificial».

Comezou a súa carreira académica coa defensa dunha tese doutoral (1988), na que creou o primeiro sistema de monitoraxe de pacientes en UCI que empregaba intelixencia artificial. Tamén se esforzou por lograr que as máquinas entendan as imprecisións da comunicación humana, algo esencial en moitos ámbitos.

Para ilustrar esta necesidade, o exrector da Universidade de Santiago (2002-2010) cita un exemplo do sector sanitario: «é moi común que un paciente diga ‘Nas últimas semanas tiven dores frecuentes’ ou ‘Pouco despois da proba notei estes síntomas’. Son expresións imprecisas que as persoas incorporamos sen problema á toma de decisións… ás máquinas, en cambio, resúltalles máis difícil; hai que buscar estratexias para trasladar a imprecisión ao ámbito computacional».

No que respecta ao futuro máis próximo, o catedrático da USC concluíu que «a IA é a tecnoloxía máis transformadora que desenvolvemos nunca, e só se apostamos por unha IA confiable e polo ben común, amplificaremos os seus beneficios e atenuaremos os seus posibles prexuízos». Unha máxima que, en palabras de Senén Varro, «guiou sempre o labor do Grupo de Sistemas Intelixentes, a miña en particular, e que agora tamén abandera o CiTIUS».